Wylinka ptasznika – co się dzieje z pająkiem i jak możesz mu pomóc?

Wylinka ptasznika to moment, w którym pająk zrzuca stary oskórek, żeby od teraz nosić większy, zdrowszy i – na początku – bardziej elastyczny. Dzięki temu rośnie, a niektóre uszkodzenia znikają. Sama faza wyjścia z oskórka trwa zwykle od kilkudziesięciu minut do kilkunastu godzin, ale przygotowanie i powrót do formy zajmują dni, a u dorosłych samic nawet tygodnie. Twoim zadaniem jest rozpoznać sygnały, ustawić środowisko pod wymagania konkretnego gatunku i pomóc tylko wtedy, kiedy to naprawdę konieczne.

Jak rozpoznać, że ptasznik będzie liniał?

Sygnały są powtarzalne:

• matowieją kolory,
• odwłok wyraźnie się powiększa i ciemnieje (zwłaszcza u młodych),
• pająk częściej przesiaduje w kryjówce i słabiej reaguje na bodźce,
• typowy jest też brak apetytu przed wylinką, ale czas trwania zależy od gatunku.

U „spokojnych” naziemnych – jak Brachypelma hamorii, Tliltocatl vagans (ptasznik czerwonoodwłokowy), Grammostola porteri (ptasznik chilijski) czy Grammostola pulchra – głodówka potrafi trwać tygodniami i nadal mieści się w normie, o ile zapewniasz stały dostęp do wody i dobre warunki. Szybciej reagują gatunki „żarłoczniejsze”, np. Lasiodora parahybana (ptasznik olbrzymi) czy Vitalius chromatus (witalik barwny) – u nich dłuższy brak apetytu częściej bywa sygnałem, że otoczenie nie spełnia oczekiwań danego gatunku.

Pozycja do linienia a stany alarmowe

Pozycja odnóżami do góry to normalny układ do wylinki, więc tym się nie denerwuj. Stan alarmowy to tzw. „pozycja śmierci” – pająk podwija odnóża pod ciało i nie reaguje na żaden bodziec. Gdy to widzisz, nie karmisz, nie przenosisz pająka, tylko zapewniasz wodę i sprawdzasz warunki panujące w pojemniku. Z czasem nauczysz się, jak wygląda linienie ptasznika.

Ile trwa wylinka ptasznika i co ją spowalnia?

Wyjście ze starego pancerza chitynowego trwa zazwyczaj od 30 minut do kilkunastu godzin. Ale pamiętaj, że to tylko środek procesu, a więc jeden z etapów.

Najpierw jest faza przygotowująca, podczas której pająk robi się ospały, traci apetyt, a jego odwłok ciemnieje. Jak się domyślasz, dużo energii pochłania aktywność gruczołów umożliwiająca linienie. A po wylince następuje czas utwardzania nowego oskórka.

Na to, kiedy ptasznik linieje i jakie jest tempo tych procesów, wpływają:

• wiek (młode linieją częściej i szybciej),
• kondycja owada,
• warunki otoczenia.

I tu ważna sprawa: nie ma jednej temperatury dobrej dla wszystkich ptaszników, podobnie jak nie ma jednej optymalnej wilgotności. Idealna jest ta właściwa dla Twojego gatunku – sprawdzasz ją przed startem hodowli i trzymasz stabilnie. Zbyt suche powietrze, gwałtowne skoki temperatury albo przeciągi potrafią wydłużyć linienie i zwiększyć ryzyko niedokończonej wylinki. A to może być duży problem.

Różnice świetnie widać choćby między sucholubnym Chromatopelma cyaneopubescens a nadrzewnymi Avicularia avicularia. Pierwszy gatunek potrzebuje raczej suchego otoczenia, a drugi preferuje wyższą wilgotność.

Jak przygotować ptasznika do linienia, czyli co powinno się zrobić wcześniej

Spokojnie – to nie jest poród, a Ty nie musisz się zastanawiać, za którą „rękę” masz trzymać pająka. Przygotowanie do linienia to nie sprint na dzień przed, tylko codzienny porządek. Zadbaj o bezpieczną kryjówkę, stabilne podłoże i dostęp do świeżej wody. Jak już wiesz, wilgotność i wentylacja muszą odpowiadać danemu gatunkowi, bo inaczej narobisz więcej szkody niż pożytku.

Ty też przygotuj się na ten moment. Pamiętaj, że Twój pająk będzie się zachowywać jak Ty podczas gorączki: brak apetytu, ospałość, leżenie (również kończynami do góry). Przed wylinką Twój ptasznik nie je, a więc nie musisz trzymać zapasów karmówki.

Co zrobić przed wylinką – lista kontrolna

Zobacz, na co należy zwrócić uwagę podczas przygotowywania pojemnika:

• woda – poidełko pełne i czyste. U młodych w pobliżu wejścia do kryjówki zostaw fragment lekko wilgotnego podłoża, żeby łatwo było się napić,
• dekoracje – żadnych luźnych, ciężkich elementów nad miejscami, gdzie pająk zwykle odpoczywa,
• spokój – nie przenosisz pająka między zbiornikami i nie podajesz karmówki na siłę.

Czego nie robić przed i w trakcie wylinki

Najwięcej kłopotów wynika z dobrych chęci. A jak to zazwyczaj bywa: mniej znaczy więcej. Nie przenoś pająka, żeby go lepiej widzieć, nie zostawiaj w środku żywej karmówki (owady mogą drażnić liniejącego ptasznika), nie przesadzaj z wodą, jeśli Twój gatunek jest sucholubny. U kopiących, jak Pterinochilus murinus, pozwól budować tunele, pamiętając przy tym, że zbyt częste grzebanie w podłożu przeszkadza im w pracy. U Chromatopelma cyaneopubescens zadbaj o solidny przewiew – nadmiar wilgoci i stojące powietrze to prosta droga do problemów z oskórkiem i pleśnią.

Jakie są objawy nieprawidłowego linienia?

Wskazane w temacie problemy z wylinką u ptasznika obracają się wokół trzech scenariuszy:

• zostaje fragment starego oskórka (na końcach odnóży lub na chelicerach),
• przyklejają się końcówki odnóży,
• dochodzi do wycieku hemolimfy po upadku.

Podczas wylinki pająk zrzuca pancerz chitynowy i wychodzi z niego większy. Wszystko, co zakłóca ten proces, stanowi problem i może zagrażać Twojemu ptasznikowi.

Co robić, jeśli ptasznik ma problemy z linieniem?

Jak wygląda pomoc ptasznikowi przy linieniu? Najpierw sprawdzasz parametry, a jeśli to możliwe, to dajesz pająkowi spokój. U wielu gatunków krótkie podniesienie wilgotności w strefie odpoczynku wystarczy, by pająk sam rozwiązał powyższe trudności. Gdy jednak widzisz realny kłopot, pomagasz etapami:

1. Przygotuj „pudełko szpitalne”. Mały pojemnik z otworami, ręcznik papierowy (lekko wilgotny lub suchy w zależności od gatunku), bezpieczne schronienie i płytkie poidło.
2. Zadbaj o wodę. Podsuń nakrętkę z wodą, a jeśli pająk jest bardzo osłabiony, to delikatnie zwilż okolice aparatu gębowego patyczkiem (nie wlewaj wody do środka).
3. Zadzwoń po wsparcie. Poszukaj lekarza weterynarii z doświadczeniem w leczeniu bezkręgowców, bo wyciek hemolimfy to jedna z sytuacji, w których kluczowa jest fachowa ocena.

Jeśli chcesz mieć szerszy obraz, poznać lepiej normy zachowań i podstawowe błędy hodowcy, to przeczytasz o tym w innych artykułach na naszym blogu.

Jak dbać o ptasznika po wylince?

Nowy oskórek musi stwardnieć, a to trwa kilka dni. Nie podawaj karmówki od razu. W przypadku młodych pająków poczekaj kilka dni, a dorosłych – nawet 10–14 dni, aż chelicery zrobią się ciemniejsze, a krok owada będzie pewny.

Generalnie ptaszniki nadrzewne są szybkie i chętnie się wspinają, ale nawet one po wylince nie mają ochoty na taką aktywność. To normalne. Problem pojawia się wtedy, gdy taka sytuacja się przedłuża. Gdy już przeczytasz wszystkie poradniki na naszym blogu, to sprawdź wodę i kryjówkę, a także zapewnij spokój pająkowi. Dopiero potem podaj mu mniejszą, łatwiejszą do schwytania karmówki.

Kiedy do lekarza?

Nie czekaj, gdy widzisz:

• długotrwałą „pozycję śmierci”,
• brak reakcji na delikatny bodziec,
• widoczny wyciek hemolimfy,
• duże przyklejone fragmenty starego oskórka na chelicerach lub końcówkach nóg.

Wtedy robisz wyżej opisane pudełko szpitalne, zapewniasz wodę i kontaktujesz się z lekarzem weterynarii z doświadczeniem w leczeniu bezkręgowców. Zapisz, kiedy pająk jadł ostatni raz i jakie były parametry – to ułatwi diagnozę.

Na co dzień – prosty rytm = mniejszy stres

Najlepiej działa przewidywalność: utrzymujesz parametry odpowiednie dla gatunku, dbasz o czystą wodę, nie grzebiesz bez potrzeby i obserwujesz swoje zwierzę. Z czasem nauczysz się rozpoznawać normę u konkretnego pająka i szybciej wyłapiesz moment, gdy potrzebuje on spokoju albo Twojej interwencji. Wtedy wylinka przestanie być loterią, a staje się kolejnym ciekawym etapem obserwacji.